Rijtak, algenproductie tussen tomatenplanten

In de tomaten- en paprikaserres van zijn ouders investeerde Jannes Vertommen in een systeem om microalgen te kweken. Hij produceert spirulina - een kleine, groene zoutwateralg die veel eiwitten, mineralen en vitamines bevat. Hoe kwam Jannes op het idee om algen te kweken tussen de conventionele groenten? Hoe heeft hij zijn product gelanceerd en wat zijn zijn verwachtingen voor de toekomst van de microalg? 

Mia en Mark zijn derde generatie tuinbouwers met kassen voor tomaten en paprika’s. Samen met bedrijfsleider Jeroen, zorgen ze ervoor dat alles in de serre goed verloopt. Zoon Jannes heeft ook een hart voor het bedrijf én een passie voor vernieuwing, namelijk bij het kweken van microalgen.

Wanneer ben je begonnen met het kweken van algen? 

Jannes: “Ik ben in 2021 begonnen met het kweken van algen. Dat was nog heel experimenteel. Ik moest echt uitzoeken hoe je algen kan kweken, oogsten en wat je er daarna mee kan doen. Begin 2023 hebben we het proces flink geprofessionaliseerd om de algen ook in de markt te kunnen zetten. Dat was niet per se ons initiële doel. We wilden de algen verkopen aan bedrijven om te verwerken in hun producten, maar een afnemer vinden, bleek toch niet zo simpel.” 

Mia: “Wij hebben jarenlange ervaring met het telen van tomaten en paprika’s. De expertise is er, en voor tomaten en paprika’s zijn er veel mogelijkheden om te verwerken. Je kan tomaten drogen, pureren, tussen een broodje steken of verwerken in ketchup. Met algen is het eigenlijk hetzelfde: het kan gebruikt worden in cosmetica, in sportvoeding, in supplementen of als poeder. Het moet alleen nog iets beter bekend raken. Zowel bij de consument als bij de verdeler. In Nederland is de microalg al iets meer ingeburgerd. Het helpt bij droge huid, vermoeidheid,.. Mensen vragen ernaar in de drogisterij. In de Belgische apotheek zijn ze daar wat sceptischer over. In Italië, Duitsland en Portugal begint het ook zowat op te komen. Nu België nog.”

Wat zijn de voordelen van spirulina?

Jannes: “Om spirulina te kweken heb je een minimaal waterverbruik. Als we een heel jaar door kweken, hebben we maar 43 kuub water gebruikt. Dat is niet veel voor een product dat voornamelijk water nodig heeft om te groeien. Dat water kan je bovendien hergebruiken. Spirulina zelf zit boordevol eiwitten, aminozuren, antioxidanten en mineralen. Een echte superfood.” 

“Op dit moment hebben we een online webshop waar je spirulina kan bestellen en een automaat. Dat zijn de enige plekken waar je onze microalgen kan kopen. Dat gaat goed zijn gang. Op de website staan ook een boel recepten zodat mensen zelf aan de slag kunnen.” 

Wat is het verschil tussen chlorella - een andere microalg - en spirulina? 

Jannes: “Chlorella is een bolletje - ronde alg- en spirulina is een draadvormige alg. Inhoudelijk zijn ze ongeveer hetzelfde, maar spirulina is iets makkelijker om te oogsten. De celwand van chlorella moet je breken, bij spirulina is dat simpeler. We hebben gekozen voor spirulina omdat het systeem eenvoudiger is, en omdat we al goede ervaringen hadden met deze soort microalg. We zijn gaan kijken bij een werkend systeem in Nederland, bij mensen die daar al 15 jaar mee bezig zijn. Ook de Thomas More Hogeschool, die onderzoek doen naar micro-algen, had meer ervaring met spirulina.” 

Hoe kan spirulina breder bekend worden? 

“Aan de ene kant moet de overheid inzien dat microalgen positieve eiwitten zijn. Ze hebben zo veel voordelen. Het mag best wat gepromoot worden door de overheid. Ook subsidies zouden welkom zijn: we moeten uitbreiden en kunnen leveren aan afnemers. Maar ook de consument moet een wijziging maken. Veel mensen denken dat algen niet lekker zijn. Ze leggen de link met stinkende algen in een zwembad of in zeewater. Maar niets is minder waar. Microalgen zijn erg lekker. Sporters gebruiken spirulina al in hun shakes, maar de rest van België moet nog volgen.” 

Jullie hebben een succesvol bedrijf in de kweek van tomaten en paprika’s. Wat drijft jullie om ook nieuwe teelten een kans te geven? 

Jannes: “Ik heb een jaar in Geel gestudeerd, en in het vak micro-biologie ging het over microalgen. Dat is me altijd bijgebleven omdat het echt iets nieuws was. Een uitdaging. Een paar jaar later, spookte het nog steeds in mijn hoofd en heb ik besloten om er iets mee te gaan doen. Ik heb ook mechanica gestudeerd, dus het ontwikkelen van een goed systeem was voor mij een mooie uitdaging.”

Mia: “Wij steunen Jannes 200%. Het is heel knap dat hij het hele systeem van meet af aan heeft uitgedacht en dat hij iets innovatiefs wil doen. Bovendien is het mooi meegenomen dat hij de wereld wat kan verbeteren. De traditionele tuinbouw wordt telkens moeilijker: er komen veel regels bij, arbeiders vinden is niet eenvoudig en ook het stikstofdecreet wordt telkens aangescherpt. Een nieuwe wind kan deugd doen.” 

Wat zeggen collega-landbouwers van dit project?

Jannes: “Veel collega’s nemen hun petje af. “Doe het maar eens,” zeggen ze dan. Met onze groenten staan we op de veiling, we verkopen en de centen komen op onze rekening. Met spirulina is dat anders. We moeten echt het verhaal vertellen aan de consument, aan de producent. Collega’s vinden het ferm, maar zouden het zelf niet doen. Er is te veel onzekerheid.” 

Mia: “Die onzekerheid kan ik niet ontkennen. De regels van het voedselagentschap zijn daar een mooi voorbeeld van: we krijgen certificaten voor microalgen, maar als je het wil drogen en op de markt wil brengen dan zijn die certificaten ineens niet meer zo sluitend. Behoren we tot de land- en tuinbouw of tot aquacultuur? De meningen zijn verdeeld.” 

Jullie zijn ook partner in het  MAESTRO-project rond microalgen, wat betekent dat?

Jannes: “In het MAESTRO-project hebben we geprobeerd om een keten op te zetten. Er zijn namelijk al groepen mensen die we kunnen bereiken en die microalgen ook al kennen. Maar momenteel zijn we nog te duur om een competitief product aan te leveren. In andere landen kweken ze al massaal algen, maar op een heel andere manier. Dat gebeurt dan in grote vijvers en meren, terwijl wij een heel gecontroleerd en gesloten systeem hebben. Microalgen nemen op wat er in hun omgeving is, dus wij geven enkel zuiver water. Zo’n gesloten en veilig systeem maakt dat we niet dezelfde hoeveelheden kunnen produceren als fabrikanten die grote vijvers gebruiken.”

Mia: “We hebben veel geleerd en connecties gemaakt. We hebben nu een goede band met andere mensen in het speelveld, met kennisinstellingen, met eindverwerkers,.. .Maar het is niet dé doorbraak geweest. We misten de laatste stap tot de eindproducent. Toch was het afgelopen jaar best succesvol voor ons, want we hebben een product op de markt gebracht. Daarnaast zien we dat in Europa de wetgeving wel meegaat in de goede richting. Vroeger waren er maar 5 microalgen legaal, en nu is dat veel meer geworden. Dat stemt ons hoopvol voor onze microalgen”

Wil je meer weten over wat je allemaal kan doen met microalgen? Ontdek een paar eenvoudige recepten op de site van Rijktak. 

Spirulina kopen? Bestel via de webshop of ga eens langs bij hun automaat in Sint-Katelijne-Waver.

Artikel geschreven door Rense Verweerden